Programa Zehatza

Berreskurapen-funtsek baliagarriak izan behar dute hiri-desberdintasuna lehengoratzeko eta hiria berriro orekatzeko. Espainiako hirietan ia mila auzo ahul daude, ekipamenduen defizitarekin, kalitate txarreko etxebizitzekin (pobrezia energetikoarekin) eta aukera-gabezia endogenoekin. Aukera-gune gisa aurkezten dira, Europa berdintasunezko gune jasangarriago bihurtu nahi duten funtsak inbertitzeko.

Opengela Euskadin hirien birsorkuntza zabaltzea ardatz duen egitasmoa da. Horretarako, kontzeptu berri bat erabiltzen du: auzo-bulegoak, lehiatila-bakarra bezala arituko direnak auzokideak artatzeko. Auzo bakoitzeko bulegoak (Opengela) eraikinen birgaitze integralarekin zerikusia duten kudeaketak zentralizatzen ditu: agiriak betetzea eta aurkeztea, lanetan arituko diren gremioekin harremanetan jartzea, dirulaguntzen kudeaketa… Egitasmo hau Europar Batzarraren Horizon 2020 programak finantziatu du, eta bi auzotan hasi du froga pilotua: Otxarkoaga (Bilbo) eta Txonta (Eibar).

Auzo ahulak “Europa” mailako arazoa dira, eta EBren Kohesio Politikaren arreta jaso dute laurogeiko hamarkadatik. Une horretan hasi ziren abian jartzen toki horien hiri-berroneratzerako lehen programak. Aurkezpen honek ikuspegi orokor bat emango du gai honi kohesio-politikatik azken hamarkadetan nola erantzun zaion azaltzeko, ikasitako lezioak eta oraingo unea ardatz hartuta.

Narratiba hegemonikoak orain espazio publiko deitzen dena aurkeztu ohi digu berez positiboa den eremu gisa, politika aurrerakoien ondorioz, baina espazio horrek ezinbestez erakutsi behar du hirietan ehuntzen diren harreman sozialen errealitatea, eta hor desberdintasuna, bazterketa eta gatazka soziala dira nagusi.

Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintzaren, Hirigintzaren eta Hiri-berroneratzearen kudeaketak abiatutako esperientzia.

Landa-ekosisteman jendea lankidetzan aritu da beti, premiak bultzatuta. Baserriaren konfigurazioa eraginkortasunik handieneko sistema izan da maila guztietan. Azken hamarkadetan, gorakada teknologikoaren eta kontsumoa eta bizitzaren indibidualizazioa sustatzen dituen aldaketa kulturalaren ondorioz, isolamendua agertu da, eta horrek gero eta ahultasun, abandonu eta eskasia gehiago, eta gero eta eraginkortasun falta eta tentsio handiagoa ekartzen ditu. Kontzientzia kooperatiboak berreskuratu nahi ditu landa-komunitatearen espiritua, lana eta bizipena, gure garaiari egokituta, hainbat eremu eta jardueratan konponbideekin aplikatzen baita. Gure espeziea, funtsean, soziala da, eta taldean bizi behar du, elkarrekiko laguntzaz, ikaskuntza eta ekarpena egiteko potentziala garatuko badu. Helburua da oreka eta jasangarritasun handiagoa lortzea ingurunearekin, eta harreman osasuntsuagoak eta egokiagoak bultzatzea pertsona eta erakunde guztientzat.

Hiria eta landa-ingurua —tradizioz osagarriak— elkarri bizkarra emanda daude gaur egun, liskar, zatiketa eta lurralde-desberdintasuneko prozesu jasanezin batean. Errealitate horren aurrean, arkitekturak eta lurralde-ezagutzako diziplinek konponbideak emateko erronka dute, lurralde zatikatu horiek berriz konektatzeko –”josteko”– eta adiskidetzeko; azpiegitura berdea tresna eta aliatu egokia izan daiteke zeregin horretan.

Biztanle-unitateetan dagoen eten digitala arindu nahi da, bereziki nabarmena baita landa-eremuetan; izan ere, operadoreek normalean ez dute esku hartzen, eta desoreka handiagoa sortzen da konektagarritasunari dagokionez, biztanle gutxiago dituzten udalerrietako (edo gune isolatuetako) eta biztanle gehien dituzten udalerrietako pertsonen artean.

Eztabaidaezina da landa-inguruaren eta hiri-inguruaren artean azpiegitura eta zerbitzu aldetik dagoen desberdintasuna. Energiaren arloan, iturri berriztagarrietara igarotzeko trantsizioaren erronkak desberdintasun-modu berri bat sortu du: landa-inguruko eskala handiko garapenak (eolikoak eta fotovoltaikoak) errealitate berri bat dira, eta paisaia, lurrarekiko harremanak, ekonomia eta ingurumena aldatzen dituzte. Ponentzia honetan, landa-komunitate energetikoaren kasu praktiko bat erakutsiko da, hustutako Espainian sortua, 100 biztanletik beherako herri batean. Horrez gain, komunitate energetikoen rolaz eztabaidatuko da, energia berriztagarrietara igarotzeko trantsizioan potentzial handia duen aldaketa-faktore gisa.

Energetikoki autosufizientea eta jasangarria den eskola izan nahi dugu. Laguntza eman nahi dugu pobrezia energetikoa desagerrarazteko, komunitate energetiko solidarioa eratuz. Instalazio fotovoltaikoak energia sortuko du ikastetxearentzat —eraginkortasun energetikoaren adibide bat—, eta gainerakoa lagungarria izango da 27 familiaren argiaren faktura %50 murrizteko, elkartasunean hezten.

Nafarroako Unibertsitateko Arkitektura Eskolako Arkitektura Ikasketen Graduko bosgarren mailan ematen den Urban Regeneration irakasgaian –Hiri Pproiektuaren Kudeaketaren Aipamenaren barruan–, Enkarterriko eskualdea landu da. Espainiako Hiri Agendaren esparruan, azterketa-lekuaren azterketa eta diagnostikoa egin da, eskualdea osatzen duten udalerri guztien datu deskriptiboetan oinarrituta, eta Enkarterriko hiri-berroneratze integralerako proposamenak egin dira, Espainiako Hiri Agendak berak aurkezten dituen hamar helburu estrategikoei jarraikiz. Txostenak azterketa- eta diagnostiko-prozedura osoaren aurkezpena jasotzen du, bai eta irakasgaia garatu bitartean eta BIA Biltzarrean egindako workshopean landutako berroneratzeko ekintzen azalpena ere.